Lada NakonechnaBodies in the Distance 4.12.2020—1.2.2021
Wystawa dostępna do oglądania przez okna galerii oraz online podczas narodowej kwarantanny związanej z pandemią choroby Covid-19.
Lada Nakonechna jest autorką rysunków, fotografii, instalacji i akcji performatywnych. Twórczość artystki jest głęboko zanurzona w polityce widzenia. Nakonechna to uważna obserwatorka komunikatów wizualnych obecnych w przestrzeni publicznej. Jej prace odnoszą się nie tylko do aktualnych wydarzeń w Ukrainie, ale także są wnikliwymi analizami relacji władzy, przemocy i alienacji we współczesnych społeczeństwach europejskich.
Wystawa Bodies in the Distance w galerii SKALA składa się z prac realizowanych przez artystkę od 2014 roku oraz najnowszych, stworzonych w podczas pobytu rezydencyjnego w Poznaniu. Tytuł wystawy odnosi się nie tylko do kondycji społecznej w okresie panowania tzw. reżimu sanitarnego związanego z pandemią choroby Covid-19 – mówi także o sytuacji atomizacji i rozpadania się relacji społecznych pod presją dominujących dyskursów władzy.
Instalacja Negotiating table z 2014 roku poświęcona jest ofiarom protestów z lat 2013–2014. W lapidarnym, gorzko-ironicznym geście artystka umieściła zdjęcia pobitych uczestników demonstracji na stole w miejscach, które powinny zająć strony politycznych negocjacji. Stworzony w 2015 roku cykl rysunków ołówkiem pod tytułem War in Ukraine jest konceptualną analizą języka używanego do opisywania konfliktu zbrojnego w Donbasie. Każdy z rysunków proponuje trojakie tłumaczenie tej samej frazy, ukazując, że struktura języka jest zależna od naszej pozycji politycznej. Pochodząca z 2016 roku praca wideo Switch on red jest minimalistyczną akcją dokamerową pokazującą względność symboli określających tożsamość polityczną i kulturową. Prezentowana na początku realizacji czerwona flaga zmienia kolory dzięki zastosowanym filtrom. Jednak to nie materia sztandaru się zmienia lecz jego postrzeganie – w zależności od ustalenia określonych parametrów widzenia.
Na wystawie zobaczyć możemy prace zrealizowane podczas rezydencji w Poznaniu. Instalacja Photozone, składa się z druków transferowanych bezpośrednio na ścianę galerii. Powielają one słowo „Bóg” dodane na pomnikach w Poznaniu i Białymstoku po transformacji 1989 roku w celu poprawy lub zmiany ich wymowy. Chodziło o to, by lepiej odpowiadały wymogom nowej oficjalnej narracji historycznej. Tego samego tematu dotyczy praca Package, składająca się z powieszonych na ścianie opakowań, na których znajdują się wzory powielające napisy z Pomnika Poznańskiego Czerwca 1953 i Pomnika Bohaterów Ziemi Białostockiej w Białymstoku. Pojawiające się na papierkach oderwane od kontekstu słowa – HONOR, BÓG, PRAWO, CHLEB, OJCZYZNA – powtarzane były tak często, że straciły już niemal całkowicie swoje znaczenie i są warte mniej niż papier, na którym je wydrukowano. Krytyczna analiza pomników, które są nośnikami oficjalnej polityki historycznej w Polsce wydaje się być ważnym tropem odczytywania wystawy. Tego samego tematu dotyczy także niewielka praca pod tytułem: In foliage and in stone (self-portrait). To zdjęcie wykonane przed pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego w Poznaniu. Widać na nim tylko liście i światło odbijające się w wygładzonej kamiennej płycie. Twarz autorki autoporteru jest całkowicie niewidoczna. Dwa rysunki The search of a „proper” sign for the monument to the Polish Protests to zapis płynących z mediów tekstów dotyczących protestów kobiet przeciwko decyzji Trybunału Konstytucyjnego o zaostrzeniu prawa antyaborcyjnego. Artystka przebywała w Polsce podczas kulminacji demonstracji Strajku Kobiet i podjęła próbę stworzenia opisu hipotetycznego pomnika poświęconego tym wydarzeniom. Instalacja Untitled (dedicated to exhibitions) to praca site specific z wykorzystaniem unikalnych cech przestrzeni galerii :SKALA. Artystka zauważyła niewielką dziurę w szybie – na przeciwległej ścianie umieściła przedziurawiony obiekt, który składa się ze sprasowanych plakatów wystaw z Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu. Otwór w obiekcie znajduje się dokładnie naprzeciwko dziury w szybie. Kiedy zaglądamy do wydrążonego w warstwie plakatów wgłębienia widzimy jak niczym w odkrywce geologicznej odsłaniają się przed nami ukryte warstwy nadruków. Artystka komentuje w ten sposób nawarstwiający się wysiłek kolejnych pokazów sztuki, kolejnych wieszanych na ścianach prac artystów, które tworzą coraz grubsza warstwę, przez którą coraz trudniej się przebić.
Na wystawie w galerii :SKALA Lada Nakonechna zwraca szczególną uwagę na słowa jako wehikuł pustych, zakłamanych, zatartych, pozornych znaczeń. Słowa, których treść ulega gwałtownemu zniwelowaniu w polu mediów i polityki. Artystka z kolei docenia ich wagę nadając swoim pracom bardzo precyzyjne tytuły, które za każdym razem są ważne dla odczytania przekazu.
Minimalistyczna, konceptualna forma tych realizacji precyzyjnie lokalizuje punkty konfliktu znaczeń. Sztuka Lady Nakonechnej jest wielowymiarową krytyczną praktyką demaskującą oficjalne dyskursy historyczne, ekonomiczne i symboliczne, które za każdym razem stanowią emanację politycznej i lingwistycznej przemocy i opresji.
Jednocześnie artystka sygnalizuje, że jest świadoma kontekstu estetycznego i kulturowego tworzącego kody, przy pomocy których może porozumiewać się z widzami. Jej działania mają na celu odzyskanie społecznej świadomości i tworzenie alternatywnych narracji, które będą wspomagać proces politycznej i kulturowej emancypacji.
Marek Wasilewski
Lada Nakonechna (ur. 1981) – studiowała w Narodowej Akademii Sztuk Pięknych i Architektury w Kijowie. Urodzona w Dniepropietrowsku artystka jest między innymi laureatką Pinchuk Art Center Prize (2013) oraz ufundowanej przez instytut Polski w Kijowie Nagrody im. Kazimierza Malewicza (2014). Brała udział w wielu wystawach w Ukrainie i poza jej granicami. W 2011 roku zrealizowała w Lipsku projekt w przestrzeni publicznej – rysunek naścienny w Bibliotece Uniwersyteckiej „Albertina”. Zrealizowała indywidualną wystawę Dni powszednie w {Bank Pekao Project Room} w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski (2012), oraz – wraz z Zahanną Kadyrovą – wystawę Eksperymenty w BWA Warszawa (2016). Jej prace pokazywane były także w Національний художній музей України, National Art Museum of Ukraine (Kijów, 2012, 2017), Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie (Polska, 2015), KunsthallTrondheim (Norwegia, 2015), Galerie für Zeitgenössische Kunst, Leipzig (Niemcy, 2015), Palais Populaire, Berlin (Niemcy, 2018), Museum of Contemporary Art, Zagreb (Chorwacja, 2018).
Od 2005 roku działa także wspólnie z grupą R.E.P. (Rewolucyjna Przestrzeń Eksperymentalna). Jest współzałożycielką kolektywu kuratorskiego Hudrada i The Method Fund (2015) oraz redaktorką „Prostory.net.ua” – internetowego pisma o literaturze, sztuce i polityce. W roku 2019 brała udział w wystawie zbiorowej Bajka o Noworosji w Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu.
Lada Nakonechna jest pierwszą laureatką stypendium Stowarzyszenia Wielka 19 w Poznaniu dla twórców wizualnych z krajów byłego Związku Radzieckiego.