Monika Sosnowska, Teresa Rampazzi, Wilhelm SasnalFree-drifters 3—30.8.2025

wernisaż: 2 sierpnia, sobota g. 19

W obiegu sztuki biografie dzieł ulegają nieustannym przekształceniom – pod wpływem czasu, zmian technologicznych, działań konserwatorskich czy przesunięć instytucjonalnych. Obiekty tracą swoją pierwotną intencjonalność, a tym samym nabywają nowy status ontologiczny: stają się bytami emergentnymi, funkcjonującymi według autonomicznej, często nieprzewidywalnej logiki. Free-drifters przygląda się trzem takim przypadkom – historiom obiektów i twórczych impulsów – analizując mechanizmy obecności, pamięci i sprawczości w warunkach dekontekstualizacji.

Potraktowanie dialogu między twórczością Rampazzi, Sasnala i Sosnowskiej w kategoriach fazy „holdingu” (kręgu oczekiwania w przestrzeni powietrznej) pozwala na wejście w analizowaną przez dzieła kondycję. Faza ta reprezentuje bowiem modelowy stan zawieszenia operacyjnego: moment pośredni, w którym celowe przemieszczanie się ustało, lot przestał być podróżą z punktu A do B, a ostateczna procedura lądowania jeszcze się nie rozpoczęła. W tej właśnie perspektywie, zdefiniowanej przez zapętlony ruch i zawieszenie, rozmowa dryfuje w kierunku rozważań na temat bycia w przesunięciu i transformacji. Analiza tych stanów otwiera pole refleksji nad niekompletnością, paradoksami cyfrowej archiwizacji i alternatywnymi trajektoriami obiektów artystycznych. W zawieszonych stanach, gdzie zdeaktualizowane technologie zyskują nowe funkcje, wyłania się potencjał badania subtelnych napięć między pamięcią, materią a systemami wartościowania sztuki.

© Wilhelm Sasnal, dzięki uprzejmości artysty i Fundacji Galerii Foksal
© Monika Sosnowska, dzięki uprzejmości artystki, Fundacji Galerii Foksal i Parkett
© Teresa Rampazzi

Teresa Rampazzi (ur. 1914 w Vicenzie – zm. 2001 w Bassano del Grappa)  była włoską pianistką, kompozytorką i pedagogiem, uznawaną za pionierkę muzyki elektronicznej i elektroakustycznej we Włoszech, a także pierwszą Włoszkę, która produkowała i promowała tę formę sztuki. Urodzona w Vicenzy, studiowała grę na fortepianie w Konserwatorium w Mediolanie, które ukończyła w 1933 roku. W latach 50. XX wieku zainteresowała się muzyką awangardową, uczestnicząc w Ferienkurse Darmstadt, gdzie po raz pierwszy zetknęła się z generatorem częstotliwości. Rampazzi była głęboko przekonana o konieczności rozwoju muzyki awangardowej, by przygotować publiczność na Neue Musik i nowy paradygmat elektroniczny. W 1959 roku zagrała koncert w Padwie z Johnem Cage’em. Poświęcając się muzyce elektronicznej w wieku 50 lat, sprzedała swoje pianino (które później odkupił jej mąż) i w 1965 roku, wraz z Ennio Chiggio, założyła NPS Group (Nuove Proposte Sonore), eksperymentalny kolektyw badający generowanie dźwięku za pomocą urządzeń analogowych. Grupa ta stała się jednym z głównych aktywnych studiów we Włoszech. W latach 70. XX wieku, Rampazzi odbyła rezydencję w Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia w Warszawie, gdzie współpracowała z inżynierem dźwięku Bohdanem Mazurkiem. Ta współpraca rozszerzyła jej międzynarodową sieć kontaktów i zaowocowała kilkoma wielośladowymi utworami taśmowymi. Od 1972 roku Rampazzi objęła stanowisko profesory muzyki elektronicznej w Konserwatorium w Padwie, gdzie uczyła technik analogowych. Równocześnie, od wczesnych lat 70., podjęła pracę nad muzyką komputerową w CSC (Centro di Sonologia Computazionale), uzyskując liczne nagrody. Kontynuowała komponowanie po przejściu na emeryturę i przeprowadzce, zmarła w Bassano del Grappa w 2001 roku.

Wilhelm Sasnal (ur. 1972 w Tarnowie), artysta mieszkający i pracujący w Krakowie, jest malarzem, rysownikiem, filmowcem i twórcą komiksów. Studiował architekturę na Politechnice Krakowskiej (1992-1994), a następnie malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie (1994-1999), gdzie uzyskał dyplom w pracowni prof. Leszka Misiaka. W 1996 roku był współzałożycielem nieistniejącej już Grupy Ładnie. Sasnal jest uznawany przez krytyków za jednego z najważniejszych twórców młodego pokolenia, a jego prace należą do kanonu nowego malarstwa europejskiego początku XXI wiek. W 2006 roku otrzymał prestiżową Nagrodę Vincenta van Gogha oraz zajął pierwsze miejsce w rankingu najważniejszych młodych artystów na świecie magazynu „Flash Art”. Dla Sasnala podstawową inspiracją jest współczesność i codzienność – wydarzenia, ludzie, muzyka, książki, komiksy i fotografie. Jego obrazy charakteryzują się niezwykłą syntetycznością i skrótowością, z płasko nakładanymi kolorami, co nadaje im plakatową i nowoczesną formę. Wczesne płótna, określane mianem pop-banalizmu, przenosiły na płótna tematy z trywialnej codzienności i mediów. Artysta tworzy swoistą kronikę współczesności, malując banalne przedmioty, które zyskują rangę znaków czasu, jednocześnie podejmując dialog z historią, w tym z wydarzeniami ważnymi dla dziejów ludzkości. W zakresie twórczości filmowej, Sasnal, który wyreżyserował kilka filmów pełnometrażowych we współpracy z żoną Anką, jest wierny tradycyjnym taśmom 8 i 16 mm ze względu na specyfikę efektów, a jego filmy często przyjmują formę poetyckich obrazów bez fabuły, z istotnym elementem muzyki. Prace Sasnala znajdują się w zbiorach wielu ważnych muzeów i kolekcji prywatnych, w tym nowojorskiej MoMA, Centre Pompidou w Paryżu i Tate Modern w Londynie. Artysta uczestniczył w znaczących wystawach indywidualnych i zbiorowych, jak również w 5. Biennale w Berlinie (2008) i 31. Międzynarodowym Biennale Sztuki Współczesnej w São Paulo (2014).

Monika Sosnowska (ur. 1972 w Rykach), mieszkająca i pracująca w Warszawie, jest uznaną rzeźbiarką, absolwentką Akademii Sztuk Pięknych w Poznaniu oraz Rijksakademie van Beeldende Kunsten w Amsterdamie. Jej twórczość koncentruje się na wielkoskalowych, site-specific instalacjach architektonicznych, tworzonych poprzez zawłaszczanie i manipulowanie materiałami budowlanymi, takimi jak stalowe belki, beton, pręty i rury. Te efektowne i eleganckie rzeźby podważają percepcję widza, a ich specyfika i nietrwałość są integralną częścią jej twórczości. Sosnowska zyskała wczesne uznanie, zdobywając nagrody Bâloise Art Prize i Paszport Polityki w 2003 roku oraz reprezentując Polskę na 52. Międzynarodowej Wystawie Sztuki w Wenecji w 2007 roku. W swojej praktyce artystka bada interakcję przestrzeni architektonicznej i mentalnej w formalnie minimalistycznym i konceptualnym języku rzeźbiarskim. Dzieła Sosnowskiej odwołują się do modernizmu i jego utopijnych ideałów, ze szczególnym uwzględnieniem ich architektonicznego zastosowania i wpływu w Polsce i krajach Europy Wschodniej. Poprzez zniekształcanie i reasemblację materiałów architektonicznych, Sosnowska podważa racjonalny paradygmat modernizmu, tworząc jednocześnie wizualne łamigłówki i iluzje optyczne. Jej prace często analizują architekturę przez pryzmat porażek i absurdalnych realizacji, funkcjonując jako wyabstrahowane pamiątki po urbanistycznych utopiach. Inspiracje czerpie z doświadczeń powojennej modernizacji i betonowego dziedzictwa o korzeniach w Karcie Ateńskiej, a także z polskiego konstruktywizmu lat 30. XX wieku, minimalizmu i konceptualizmu sztuki lat 60. i 70. oraz estetyki czasów PRL-u. Prace Sosnowskiej były szeroko wystawiane w prestiżowych instytucjach na całym świecie na przestrzeni ostatnich dwóch dekad.